Embedded Files
Jędrzej Soliński 29-12-2023
Artykuł ukazał się w Miesięczniku "Odra", nr 12/2023
W 1949 r. matura we Wrocławiu i rozpoczęcie studiów w tutejszej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. W latach 1978 i 1982 wystawy we wrocławskich galeriach, kolejno „U Dziennikarzy”
i w „Awangardzie”. Długie, bo trwające 97 lat życie, pełne intensywnej pracy twórczej, docenionej m.in. za sprawą Nagrody Artystycznej Unii Europejskiej. Teraz, przeszło siedem dekad po okresie kształcenia we Wrocławiu, najwybitniejszy malarz serbołużycki, Jan Buck – bo o nim mowa – powraca do stolicy Dolnego Śląska za sprawą wystawy w Muzeum Miejskim Wrocławia, prezentowanej
w Pałacu Królewskim.
„Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck” to międzynarodowy projekt, zainicjowany i prowadzony przez Muzeum Serbołużyckie
w Budziszynie (Bautzen), na który składa się szereg wystaw malarstwa artysty, publikacja książkowa, konferencje oraz wystawy i wydarzenia towarzyszące. Po Budziszynie i Chociebużu wystawa przeniosła się na polską stronę i do końca bieżącego roku jest prezentowana w Pałacu Królewskim.
Urodzony w 1922 r. w Njebjelčicach (Nebelschütz) Jan Buck, Serbołużyczanin z krwi i kości, m.in. dzięki edukacji w powojennym Wrocławiu stosunkowo szybko wzniósł się zarówno poza zamknięty, regionalny folkloryzm, jak i narzucony odgórnie socrealizm. We wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (dzisiejszej Akademii Sztuk Pięknych) jego nauczycielem malarstwa i rysunku był Emil Krcha, który utorował mu drogę do malarstwa klasycznego modernizmu i do polskiego koloryzmu okresu międzywojennego, ukształtowanego w środowisku skupionym wokół Jana Cybisa.
Na twórczość Bucka silnie wpłynęli również inni profesorowie utworzonych tu tuż po wojnie polskich instytucji – Stanisław Kopystyński
z Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych oraz Hanna Krzetuska i Eugeniusz Geppert z Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych – przedstawiciele postimpresjonistyczno-realistycznego koloryzmu. Na tych związkach, zadzierzgniętych na samym początku artystycznej drogi Bucka, zdaje się opierać koncepcja wystawy, prezentowanej w Pałacu Królewskim. Obrazy serbołużyckiego artysty można oglądać równolegle z prezentowanymi pracami jego wrocławskich nauczycieli oraz, co dla wrocławskiego widza jest okazją bez mała niepowtarzalną, z pracami uczennic Bucka, dziś już dojrzałych i cenionych w Niemczech artystek serbołużyckich, takich jak Iris Brankačkowa, Maja Nagelowa i Božena Nawka-Kunysz.
Prace Bucka były wielokrotnie prezentowane w polskich muzeach i galeriach, oprócz dwóch wspomnianych wczesniej wrocławskich wystaw, jego obrazy mozna było też oglądać choćby w Szczecinie, Opolu i Jeleniej Górze. Ale dopiero obszerna retrospektywa, przygotowana na stulecie urodzin artysty (który niestety zmarł niedługo wcześniej, w roku 2019), pozwala dostrzec i docenić siłę jego talentu. Szczególnie intrygujące są jego nieco rozmyte, niejednoznaczne, momentami melancholijnie przedstawione motywy łużyckie, dalekie od folkloru, w zasadzie uniwersalistyczne, a jednocześnie lokalne – krótko mówiąc, wybitne “Pożegnianie” i “Noc wielkanocna
na Łużycach”. Zachwycające są również prezentowane w osobnej sali szkice i grafiki, jak choćby wybrana jako graficzny motyw przewodni całego projektu “Błękitna martwa natura” czy onieśmielająco piękne i proste zarazem “Łodzie”.
Niezwykła jest również droga twórczych poszukiwań i rozwoju artysty, który wraz z dojrzewaniem i upływającymi latami życia skłaniał się coraz mocniej w stronę abstrakcji i uproszczonych form. Mariaż tego zwrotu z jego silnym zainteresowaniem tematyką dolnołużycką
i dewastacją krajobrazu Dolnych Łużyc (odkrywkowe kopalnie węgla brunatnego, elektrownie...) można dostrzec np. w pracy “Zniszczony krajobraz” oraz w szeregu dzieł, inspirowanych krajobrazem kopalni odkrywkowych, które, jak sam mawiał, były dla niego “pełne dramatyzmu”. Ten dramatyzm pejzażu w jakimś stopniu koresponduje zresztą z jakimś nieokreślonym, podskórnym dramatyzmem wspominanych już motywów łużyckich.
Bo i przecież, jako się rzekło, “wszystko jest pejzażem”.
Jędrzej Soliński
“Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck”
16.09.2023 — 31.12.2023
Muzeum Miejskie Wrocławia
Pałac Królewski
Kuratorka: Magdalena Szmida-Półbratek
W Asenale Miejskim prezentowana jest
wystawa towarzysząca
“Hommage á Jan Buck. Oswojeni”
Page updated
Google Sites
Report abuse