Embedded Files
Opracował Jędrzej Soliński
Na tle sztuki serbołużyckiej dorobek Jana Bucka wyróżnia wyjątkowe nowatorstwo perspektywy intelektualnej.
W swej twórczości przekroczył typowe dla niej dotąd wąskie ramy przeładowanego folkloryzmem i prowincjonalnie ograniczonego spektrum tematycznego, zaś w toku swego twórczego rozwoju – poprzez wyraźnie postępującą redukcję obrazu do abstrakcyjnych, elementarnych form – nadał jej uniwersalny charakter. W ten sposób utorował sztuce serbołużyckiej drogę do europejskiego modernizmu. – pisze w katalogu do wystawy „Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck” Christina Boguszowa.
Urodzony w 1922 roku
w górnołużyckich Njebelčicach (Nebelschütz) Jan Buck, przy wsparciu Związku Serbołużyczan Domowina, podjął naukę
w Liceum Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W 1949 roku zdał tam maturę i rozpoczął studia we wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych.
<-- rodzinna wieś Jana Bucka, GoogleMaps
W zrujnowanym i zasiedlonym w całości przez ludność napływową śląskim mieście powoli kształtowało się środowisko artystyczne. Pierwszym rektorem PWSP we Wrocławiu został Eugeniusz Geppert (do dziś wrocławska ASP nosi jego imię), a kierownikiem utworzonego z wielkim trudem – w rezultacie petycji do Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz udzielonej przez nie zgody – studium malarstwa i rzeźby został Emil Krcha, do którego pracowni trafił młody Jan Buck. Duży wpływ na jego późniejszą sztukę miał koloryzm, którego jednym z najwybitniejszych przedstawicieli był Jan Cybis. Fascynacja twórczością polskiego malarza trwała u Bucka niemal do końca życia, a swoje źródła miała zapewne w zorganizowanej w 1948 r. we Wrocławiu Wystawie Ziem Odzyskanych, na której prezentowano prace Cybisa, w których dostrzegano syntezę niemieckiego ekspresjonizmu i polskiego koloryzmu.
Wrocławska przygoda zakończyła się niestety już w roku 1950, kiedy to Domowina odwołała go ze studiów zagranicznych. Naukę kontynuował więc w drezdeńskiej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych.
Od chwili włączenia jego prac do VI Wystawy Sztuki w Dreźnie zapraszano go na wszystkie kolejne ekspozycje sztuki w ówczesnym NRD, a na początku lat 70. był już wśród wschodnioniemieckich kręgów artystycznych twórcą powszechnie znanym. W jego bogatym dorobku szczególne miejsce zajmują motywy pejzaży kopalń odkrywkowych, wizerunki jego matki, silnie przetworzony folkloryzm, a także martwa natura oraz tworzone głównie w późnym okresie obrazy abstrakcyjne. Jego wielką zasługą było i wciąż jest wyniesienie serbołużyckiej sztuki do poziomu ogólnoeuropejskiego obiegu kulturowego.
Wśród wielu nagród i wyróżnień, którymi uhonorowano Jana Bucka, należy wspomnieć przede wszystkim o przyznanej mu w 2011 r. Nagrodzie Artystycznej Unii Europejskiej za całokształt twórczości.
Jan Buck zmarł w 2019 r. w Njebelčicach w wieku 97 lat.
<-- fot. Jürgen Maćij. Archiwum Petera Bucka.
Poniżej prezentujemy reprodukcje niektórych obrazów Jana Bucka, znajdujących się w zbiorach Muzeum Serbołużyckiego w Budziszynie. Za możliwość publikacji dziękujemy Muzeum Serbołużyckiemu w Budziszynie oraz Peterowi Buckowi, synowi i spadkobiercy malarza.
Osternacht in der Lausitz
Jutrowna nóc w Serbach
Jatšowna noc w Serbach
Noc Wielkanocna na Łużycach
1973, Öl auf Leinwand,
80,5 × 94,5 cm,
Inv.-Nr. SM VI-008130 K1
Muzeum Serbołużyckie
Stillleben mit Gefäßen
Ćišno ze sudobjemi
Śichowobraz ze sudobjami
Martwa natura z naczyniami
1980, Öl auf Leinwand,
95,0 × 140,0 cm,
Inv.-Nr. SM VI-003260 K1
Muzeum Serbołużyckie
Aufgerissene Landschaft
(Tagebau)
Rozdrěta krajina (brunicowa jama)
Rozryta krajina (wótwórjona jama)
Rozdarty krajobraz (kopalnia
odkrywkowa)
1995, Öl auf Leinwand,
87,5 × 112,6 cm,
Inv.-Nr. SM VI-006277 K1
Muzeum Serbołużyckie
Erholung – Entspannung
Wočerstwjenje – wotputanje
Wódychanje – wótnapinanje
Odpoczynek – relaks
1984, Öl auf Hartfaser,
115,5 × 195,0 cm,
Inv.-Nr. SM VI-003930 K1
Muzeum Serbołużyckie
Blaues Stillleben
Módre ćišno
Módry śichowobraz
Błękitna martwa natura
2000, Tempera auf Papier,
54,5 × 74,5 cm,
Inv.-Nr. SM VI-006702 K2
Muzeum Serbołużyckie
Boote
Čołmy
Cołny
Łodzie
1970, Feder und Pinsel mit
Tusche auf Papier,
49,0 × 62,5 cm,
Inv.-Nr. SM VI-007247 K2
Muzeum Serbołużyckie
Na stulecie jego urodzin Muzeum Serbołużyckie w Budziszynie, we współpracy z partnerami z Niemiec i Polski, zainaugurowało międzynarodowy projekt
Wšo je krajina. Serbski moler Jan Buk
Alles ist Landschaft. Der sorbische Maler Jan Buck
Wšykno jo krajina. Serbski mólaŕ Jan Buk
Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck
Najważniejszą częścią przedsięwzięcia jest retrospektywna wystawa obrazów Jana Bucka, prezentowana do 26.02.2023 r. w Muzeum Serbołużyckim w Budziszynie, a następnie w:
Wendisches Museum Cottbus/ Muzeum Miejskie we Wrocławiu:
Serbski muzej Chóśebuz und 15. 09. 2023 – 31. 12. 2023
Kunsthalle Lausitz:
02. 06. 2023 – 27. 08. 2023
Muzeum Ziemi Lubuskiej: Museum Schloss und Festung
02. 02. 2024 – 05. 05. 2024 Senftenberg, Kunstsammlung
Lausitz: 16. 10. 2024 – 05. 01. 2025
Wystawie towarzyszy obszerny katalog, wydany przed Sandstein Verlag. Publikacja jest czterojęzyczna (języki górno- i dolnołużycki, niemiecki i polski) i zawiera nie tylko reprodukcje wielu prac Jana Bucka, lecz także pionierskie artykuły naukowe, dotyczące jego życia i twórczości.
W niniejszym opracowaniu wykorzystano następujące teksty z katalogu:
Christina Boguszowa, Ein stetes Suchen. Zu Leben und Schaffen des sorbischen Malers Jan Buck.
Lidia Głuchowska, Sylwia Świsłocka-Karwot, Das Phänomen Wrocław. Jan Bucks Verbindungen zur polnischen Kunstszene.
Partnerem rubryki "Górne Łużyce" jest
Serbski muzej / Sorbisches Museum
Hród 3 / Ortenburg 3
02625 Budyšin / Bautzen
Page updated
Google Sites
Report abuse